محمد احصایی: میرزا غلامرضا در خط شکسته‌نستعلیق استاد مسلم است
تاریخ انتشار: ۱۶ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۹۹۷۳۴۸
کتاب نفیس آثار میرزا غلامرضا اصفهانی به همراه آثار هنرمند در گالری آریانا رونمایی شد.
به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، گالری آریانا در نیمه آذر ۹۸ میزبان شمار زیادی از علاقه‌مندان خط و خوشنویسی و استادان بنام این عرصه بود. بهانه این گردهمایی، رونمایی از کتاب «مجموعه آثار خوشنویسی میرزا غلامرضا اصفهانی» نوشته مرحوم دکتر مظفر بختیار بود که از سوی انتشارات کتاب‌سرای نیک روانه بازار شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سخنران اول برنامه، زَروان بختیار فرزند مرحوم مظفر بختیار، نویسنده و گردآورنده کتاب «مجموعه آثار خوشنویسی میرزا غلامرضا اصفهانی» بود. بختیار خود و برادرش اورمزد را نزدیک‌ترین شاهدانِ نوشته شدن و چاپ این کتاب دانست که از کودکی با این کتاب بزرگ شده‌اند. او از عشق و علاقه پدرش به میرزا غلامرضا گفت و این که همیشه در خانه ما خط‌های میرزا غلامرضا روی دیوار بود. پدرم حتی در سفرهای طولانی‌ای که به چین و کره جنوبی می‌کردند تصاویر آثار میرزا غلامرضا را همراه خود می‌بردند. همیشه شأن خاصی برای میرزا غلامرضا قائل بودند و حتی با احترام از جلوی خطشان رد می‌شدند.
بختیار در ادامه با اشاره به تحقیق و پژوهش سی‌ساله پدرش روی آثار میرزا غلامرضا افزود: اصل تألیف چنین کتابی فقط نیازمند دانش در خوشنویسی نیست، مؤلف باید درباره فرهنگ دوره قاجار، نگارگری، کاغذسازی و مواردی ازاین‌دست آشنا باشد و پدرم به همه اینها مسلط بود.
فرزند زنده‌یاد بختیار ادامه داد: دلیل دسترسی پدرم به آثار میرزا غلامرضا آن بود که ایشان از طرف مادری نوه معیر الممالک هستند. البته درباره دوره قاجار اطلاعات زیادی وجود نداشت و پدرم با پژوهش چندساله این آثار را جمع‌آوری کردند و برای همین این کتاب ناب است.
محمدرضا اصلانی پژوهشگر، کارگردان و مستندساز دومین سخنران این مراسم بود.
اصلانی به‌عنوان دوست دیرین مرحوم بختیار مشاور کیفی این کتاب بوده است. او با اشاره به تلاش سی‌ساله مرحوم بختیار در جمع‌آوری و نگارش این کتاب درباره میرزا غلامرضا افزود: او از کسانی بود که در خاندان مُعیّر الممالک نگهداری و حضانت شد. او معلم فرزندان محمدشاه بود و باید او را یکی از گنجینه‌های اندیشه و هنر دوران قاجار در خانواده معیر الممالک دانست.
اصلانی با اشاره به این که قرار بود در ابتدا این کتاب را نشر نقره به چاپ برساند از اشتیاق خاص مرحوم بختیار به جست و جو و گردآوری کارهای میرزا غلامرضا گفت: این مرد با کارهایی که در فرهنگ این مملکت کرد بر گردن این فرهنگ حق دارد. این کتاب حاصل یک خاندان است.
او درباره شرایط زندگی و کار میرزا غلامرضا گفت: شاید اگر معیر الممالک از میرزا غلامرضا حمایت نمی‌کرد او فرصت نمی‌یافت چنین آثار مهمی را عرضه کند. این خود یک نوع مدیریت فرهنگی است. میرزا غلامرضا فقط یک خوشنویس نیست. او یک نقاش پیشرو است که صد سال جلوتر از اکسپرسیونیست‌های اروپایی بود. در فرهنگ ما کمال‌الدین بهزاد هم چنین جایگاهی دارد. بااینکه بهزاد هم‌عصر داوینچی است اما به جرئت می‌گویم که از داوینچی پیشروتر و مدرن‌تر بود. کسانی که معتقدند ایرانیان نقاشی ندارند فهمی از نقاشی ندارند. آن زمان در خانه معیر الممالک مجلات و کتاب‌های هنری روز اروپا به خانواده می‌رسید و میرزا غلامرضا و معیر الممالک و محمود خان ملک‌الشعرا دور هم می‌نشستند و روی این کتاب‌ها و مجلات ساعت‌ها بحث می‌کردند.
این مستندساز درباره ارزش کار میرزا غلامرضا افزود: او سیاه‌مشق را فقط به‌عنوان تمرین خوشنویسی مدنظر نداشت؛ بلکه سیاه‌مشق را به یک عنصر بنیادین هنری تبدیل کرد. میرزا غلامرضا کلمه و کلام را به‌عنوان امر وجودی گسترش داد. کمپوزیسیونی که او در صفحه به وجود می‌آورد، از حروفیه و نقطویه نشاءت می‌گیرد. میرزا در این زمینه یک عارف بزرگ هم بود. او با تمرکزی که شبیه تمرکز ذنیست ها است کار می‌کرد. او فضای مجردی را در خوشنویسی ایجاد می‌کند که دیگر خوشنویسی نیست، نقاشانه است. میرزا غلامرضا از این نظر از آبسترکتیویست هایی چون هارتونگ و سولاژ صد سال جلوتر است. او از سنت پرواز می‌کند به امر وجودی. کاری که با مرکب و پهنای قلم می‌کند یک نوع روایت است.
در ادامه این مراسم مهدی عتیقی مقدم صحبت کرد. او تمام کارهای مرحوم بختیار از جمله کتاب ایران پل فیروزه و همین کتاب مجموعه آثار میرزا غلامرضا را کارهایی ارزشمند و بزرگ دانست و افزود: کاش این کتاب در یک کنگره جهانی معرفی می‌شد. من هر چه از دکتر بختیار بگویم کم گفته‌ام. وقتی ایشان اراده کردند که آثار میرزا غلامرضا چاپ شود خانواده ما که عقبه ۶۰۰ سالهای از هنر و علاقه‌مندی به هنر دارد و از محل نگهداری این آثار نزد مجموعه‌های مختلف مطلع است کمک کرد این آثار در اختیار دکتر بختیار قرار بگیرد.
عتیقی مقدم با اشاره به زندگی پرفراز و نشیب میرزا غلامرضا و برای مثال محکومیت او از سوی برخی به بابی‌گری، این اتفاقات را فقط به زندگی هنرمندی چون میرزا غلامرضا منحصر ندانست و آن را ناشی از احساس حسادت برخی افراد معاصر با هنرمندانی چون میرزا غلامرضا دانست؛ نکته‌ای که در زمانه ما هم همچنان دیده می‌شود.
سخنران پایانی این مراسم، سید محمد احصایی بود. احصایی کتاب مجموعه آثار میرزا غلامرضا را اثری ماندگار برای شناخت و معرفی این هنرمند یگانه دانست و در ادامه از آشنایی خود با مرحوم بختیار گفت:آشنایی ما به اوایل انقلاب برمی‌گردد. ایشان هر وقت از چین برمی‌گشتند، برایم کاغذهای چینی می‌آوردند و با هم معاشرت و مؤانست داشتیم. به دلایلی از یک دوره به بعد مراوده‌ام با ایشان قطع شد که احساس خودم این است که میرزا غلامرضا به من این اجازه را نداد. مرحوم بختیار اواخر عمر بیمار بودند و متأسفانه در رحلتشان من در ایران نبودم و توفیق زیارت پیدا نکردم.
احصایی در ادامه به تورق و معرفی کتاب مجموعه آثار میرزا غلامرضا برای حاضران مراسم پرداخت؛ از جمله اینکه کتاب در ۱۶ عنوان مطلب دارد شامل زندگی‌نامه، شاگردان میرزا، سیاه‌مشق‌ها و ... او میرزا غلامرضا را شخصیتی نظر کرده و منتخب دانست که در خط شکسته‌نستعلیق استاد مسلم است.
احصایی در ادامه به مسئله رقم کردن بسیاری از آثار میرزا غلامرضا به نام درویش عبدالمجید طالقانی اشاره کرد و این که زمانی این سؤال را از خود پرسیده بود که چرا این هنرمند پای آثار خود نام درویش عبدالمجید را می‌گذاشته است؟ او خوابی را که دراین‌باره دیده بود برای حاضران تعریف کرد: در خواب میرزا غلامرضا را دیدم که به من اخمی کرد. از خواب پریدم و متوجه شدم که باید موضوع این باشد که میرزا مرگ درویش عبدالمجید را در اوج جوانی نتوانست تحمل کند. به نظرم میرزا این جفای روزگار را برنمی‌تابد و با رقم کردن بسیاری از آثار خود به نام درویش عبدالمجید عمر درویش را با این کار تداوم می‌بخشد.
احصایی در ادامه به ذکر خوابی که مدتی بعدازاین ماجرا می‌بیند پرداخت و اینکه در خیابان میرزا غلامرضا دست در گردن او می‌اندازد و او را می‌بخشد!
احصایی با اشاره به اینکه میرزا غلامرضا در شکسته‌نستعلیق شگفتی بزرگی پدید آورده است افزود: او در دربار محمدشاه قاجار رشد کرد.۱۶ ساله بود که قطعه‌ای با آب زر نوشت. این قطعه در کتاب مجموعه آثار او هم به چاپ رسیده است. این قطعه حیرت‌انگیز است. میرزا تا آخر عمرش هیچ‌چیزی به آن اضافه نمی‌کند جز پختگی و صفا.
احصایی همچنین در بخشی دیگر از صحبت‌هایش نقل‌قولی از یک خطاط مشهور قدیمی را بیان کرد مبنی بر این که خوشنویس نباید بدگویی و غیبت کند چون با این کار اول حال خودش را بد می‌کند. او در ادامه تکه‌ای از متن کتاب را برای حاضران خواند.
پس از پایان سخنرانی‌ها، حاضران از نمایشگاه آثار خوشنویسی میرزا غلامرضا اصفهانی که به مدت پنج روز در گالری آریانا دایر خواهد بود دیدن کردند. آثار ارائه شده در این نمایشگاه شامل ۸ تابلو و سه کتیبه از آثار میرزا غلامرضا اصفهانی می‌شود.
به گفته امیرحسین عبداللهی مدیر گالری آریانا، آثار ارائه شده از مجموعه‌های شخصی هستند و برای فروش نیستند. البته کتاب چاپ شده برای فروش است و قیمت این اثر نفیس که تنها در ۵۰۰ نسخه شماره‌دار و به‌صورت کلکسیونی منتشر می‌شود، مبلغ یک‌میلیون و ۸۵۰ هزار تومان است گرچه با تلاش ناشر ۱۰۰ نسخه از آن با جلد سوخته و همانند آنچه که در زمان قدیم و برای چاپ دستی اتفاق می‌افتاد عرضه خواهد شد. در کتاب "مجموعه آثار خوشنویسی میرزا غلامرضا اصفهانی" در فصول سیاه‌مشق، ۱۴۵ قطعه؛ کتابت ۴۷ قطعه؛ کتیبه و لوحه‌نگاری ۱۷ قطعه؛ طرح مهر و واگیره ۲۴ قطعه؛ شکسته ۲۶ قطعه؛ تعلیمی و سطرنویسی ۴۶ قطعه و مستندات ۷ قطعه تابلو و اثر هنری از میرزا غلامرضا به چاپ رسیده است. این آثار از ۳۰ مجموعه شخصی، چهار موزه و کتابخانه دانشگاه تهران جمع‌آوری و عکاسی شدند. بر روی کتاب، یک مولاژ منقوش به چشم می‌خورد که برگرفته از آثار میرزا غلامرضا و از جنس رزین پلی‌استر با فیلر کربنات کلسیم بوده و با رنگ‌های اکلریک تزئین و سپس پتینه شده است.
این اثر در سایز رحلی و با ابعاد ۲۱۰ * ۲۸۰ سانتی‌متر و جلدسخت چاپ شده است. تعداد صفحات کتاب ۵۶۸ صفحه است. ۲۴ صفحه‌ی اول و ۸ صفحه‌ی آخر کتاب با کاغذ کارتی ۱۴۰ گرمی مات مارک موریم ساخت کشور کره جنوبی تولید شده است و ۵۳۶ صفحه از متن که شامل تابلو خط‌هاست، با کاغذ گلاسه براق، کاغذ مارک هانسول کره جنوبی با گراماژ ۱۵۰ گرم چاپ شده‌است.
لازم به ذکر است که نمایشگاه آثار خوشنویسی میرزا غلامرضا اصفهانی تا ۲۰ آذر در گالری آریانا به نشانی الهیه، انتهای خیابان مریم شرقی، ابتدای خیابان فرشته (شهید فیاضی)، شماره ۹ پذیرای علاقه‌مندان خواهد بود.
انتهای پیام/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: خط شکسته نستعلیق میرزا غلامرضا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۹۹۷۳۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علی مطهری: در خانواده آیت‌الله مطهری با شکاف بین‌نسلی مواجه نیستیم، اما...
غفلت از آثار آیت الله مطهری و آشنایی ناکافی نسل جدید با آثار و دیدگاه‌های شهید آیت الله مطهری، از جمله نکاتی است که علی مطهری، فرزند آیت الله و نماینده ادوار مجلس بر آن تاکید دارد.
به گزارش خبرآنلاین، از او درباره شکاف بین نسلی در خانواده آیت الله مطهری که می‌پرسیم، پاسخ می‌دهد؛ «در خانواده استاد مطهری با احتساب نوه‌ها و نتیجه‌ها و نبیره‌ها ما با چنین پدیده‌ای مواجه نیستیم. البته ممکن است بین آنها اختلاف نظرهای سیاسی جزئی و تفاوت در قضاوتها درباره برخی مسائل روز وجود داشته باشد.»
این چهره شاخص سیاسی، مسائل رخ داده در ارتباط با کاظم صدیقی و پناهیان را باعث خدشه به بدنه روحانیت می‌داند اما...
مشروح گفت‌وگو با علی مطهری را بخوانید؛
آیت الله مطهری از تئوریسین‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی بوده‌اند و امام نیز نگاه و تفکرات ایشان را شاخص و محوری می‌دانستند، اما طی سالهای اخیر تلاشی هدفمند و برنامه‌ریزی شده برای به انزوا بردن تفکرات و ایده‌های آیت الله شهید یا مغفول ماندن آن تفکرات صورت می‌گیرد. خود شما با تسلطی که بر تفکرات و نگاه پدرتان دارید، چقدر جای خالی این تفکرات را محسوس می‌بینید و در چه حوزه هایی؟
البته این طور نیست که اندیشه ایشان مطرح نباشد، ولی می‌توان گفت باید بیش از این مورد توجه باشد. همچنین این امر را نمی‌توان به برنامه‌ریزی و تعمد نسبت داد، بلکه ناشی از غفلت است، غفلت از اهمیت آثار استاد مطهری و میزان تأثیرگذاری آنها در حل بسیاری از معضلات فکری و اجتماعی. مثلاً در موضوعاتی مثل حجاب و آزادی بیان و نحوه برخورد با منتقدان و مخالفان یا سیاست خارجی و یا مسائل مربوط به روحانیت آثار ایشان می‌تواند راهگشا باشد.
فاصله نسل جدید را با دیدگاه‌ها و تفکرات آیت الله مطهری چقدر پررنگ می‌دانید؟ آیا دیدگاه‌های ایشان قدرت سازگاری با نسل جدید را دارد؟
باید بپذیریم که نسل جدید با دیدگاه‌ها و اندیشه استاد مطهری به اندازه کافی آشنا نیست و لازم است به سوی آثار ایشان بیشتر سوق داده شوند. تجربه نشان داده است که وقتی یکی از آثار آن شهید را مطالعه می‌کنند به سوی سایر آثار جذب می‌شوند و ادامه می‌دهند. می‌توان با کارهایی مثل برگزاری مسابقه از کتاب‌های استاد مطهری آنها را متوجه و علاقه‌مند به این آثار کرد. البته جوانان زیادی را سراغ دارم که با آثار ایشان مأنوس‌اند.
آقای مطهری! شکاف بین نسلی چقدر در خانواده آیت الله مطهری مشهود است؟
در خانواده استاد مطهری با احتساب نوه‌ها و نتیجه‌ها و نبیره‌ها ما با چنین پدیده‌ای مواجه نیستیم. همه از مرد و زن و دختر و پسر یک گونه فکر می‌کنند و بین آنها حسن تفاهم برقرار است. البته ممکن است بین آنها اختلاف نظرهای سیاسی جزئی و تفاوت در قضاوتها درباره برخی مسائل روز وجود داشته باشد. به هرحال در بین نوه‌ها و نتیجه‌ها و نبیره‌ها افرادی پیدا نمی‌کنید که دچار بن‌بست فکری یا پوچی در زندگی و از این قبیل مسائل شده باشند و نیاز به کمک فکری و توجیه ما داشته باشند. شاید علت اصلی آن انس با آثار پدر بزرگشان باشد.
آن تجربیاتی که شخص شما در ارتباط با پدرتان داشته اید چقدر قابل تعمیم به نوع مناسبات و روابط شما با فرزندانتان است؟
به نظر من فرقی حاصل نشده، همان تجربیات و رفتار‌ها قابل تعمیم به رفتار ما با فرزندان و نوه‌هاست. فقط وسایل و ابزار‌ها تغییر کرده و الاّ ماهیت و محتوای حوادث تغییر نکرده است. همان اصول اخلاقی که آن روز باید رعایت می‌شد امروز هم باید رعایت شود.
نگاه آیت الله مطهری مشخصا در مقوله حجاب رویکردی اجباری است یا اقناعی؟
در زمان ایشان بحث اجبار و اختیار حجاب مطرح نبود، بحث فلسفه حجاب و حدود شرعی آن مطرح بوده است. روشن است که در درجه اول مسئله ایمان و اعتقاد به پوشش اسلامی همراه با دانستن علل این حکم و تعبد نسبت به آن مهم است، ولی وقتی حکومت اسلامی تشکیل می‌شود حتماً وظیفه‌ای نسبت به نظارت بر اجرای آن دارد، چون پوشش اسلامی چه درباره مرد و چه درباره زن یک مسئله فردی مثل نماز و روزه نیست بلکه آثار اجتماعی دارد. اینجاست که حکومت باید درباره نحوه نظارت خود تصمیم بگیرد.
آقای مطهری، اتفاقاتی که در بدنه روحانیت رخ می‌دهد، مانند آنچه در ماجرای آقای پناهیان یا کاظم صدیقی رخ داد، چقدر آسیب و خسران برای روحانیت است؟
البته مسئله آقای پناهیان خیلی مهم نبود، یک سوء تعبیر بود و باید دقت می‌کردند. ولی مسئله آقای صدیقی مهم بود و البته برخورد ایشان هم خوب بود و باید منتظر گزارش قوه قضائیه باشیم. طبعاً این گونه حوادث به اعتبار روحانیت آسیب می‌زند و باید توسط خود روحانیت جبران شود.
فاصله بین نسل جدید و قدیم روحانیت چقدر مرتبط با رویکرد‌ها و مشی روحانیت در سالهای اخیر بوده است؟
اول باید ثابت شود که بین نسل جدید و قدیم روحانیت فاصله است. من چنین فاصله‌ای را درک نمی‌کنم. ولی به طور کلی ورود روحانیت به کارهای اجرایی دولتی که به شدت مورد نهی آیت الله مطهری بود به این نهاد آسیب زده است.
روحانیت به جای این که دولتی شود باید همچنان در کنار مردم و ناظر بر دولت‌ها و هادی آنها باشد، همان نقشی که روحانیت شیعه در طول تاریخ داشته و استقلال خود از دولت‌ها را حفظ کرده است.
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود